Hiện nay, các sàn thương mại điện tử (TMĐT) Trung Quốc đang mạnh mẽ quảng bá các khẩu hiệu hấp dẫn như “tiếp sức nhà bán Việt Nam” hay “hỗ trợ người nông dân bán trực tiếp tới người tiêu dùng.” Điều này tạo ra một hình ảnh tích cực và thu hút sự tham gia của nhiều nhà bán lẻ, doanh nghiệp Việt Nam. Tuy nhiên, liệu đây có thực sự là một chiến lược hỗ trợ cộng đồng hay chỉ là bước đi để củng cố quyền kiểm soát thị trường Việt Nam?
Bức Tranh Hiện Tại – Những Điều Được Hứa Hẹn
1. Khẩu hiệu hấp dẫn từ sàn TMĐT Trung Quốc
Các sàn TMĐT như Shopee, Lazada, hay Temu liên tục đưa ra các chương trình hỗ trợ nhà bán Việt Nam. Họ cam kết:
- Gia tăng doanh thu: Nhà bán có thể tiếp cận thị trường rộng lớn, tăng cơ hội bán hàng.
- Hỗ trợ nông dân: Tạo điều kiện để người nông dân đưa sản phẩm trực tiếp đến tay người tiêu dùng mà không cần qua trung gian.
2. Lợi ích trước mắt
- Các sàn cung cấp nền tảng miễn phí tham gia ban đầu, giúp nhà bán dễ dàng tiếp cận khách hàng.
- Chương trình khuyến mãi, miễn phí vận chuyển hoặc giảm giá lớn giúp người bán tăng lượng đơn hàng và nhanh chóng có doanh thu.
Với những lời hứa này, các nhà bán và doanh nghiệp Việt Nam dễ dàng bị thuyết phục tham gia vào hệ thống TMĐT nước ngoài mà không nhận ra những hệ lụy dài hạn.
Góc Nhìn Khác – Mặt Trái Của Việc “Tiếp Sức”
1. Chi phí ngày càng gia tăng
Dù ban đầu tham gia miễn phí, nhưng khi kinh doanh ổn định, người bán bắt đầu đối mặt với nhiều khoản chi phí:
- Phí nền tảng và chiết khấu: Mỗi giao dịch đều phải trả phí chiết khấu cho sàn, ăn mòn lợi nhuận thực tế.
- Chi phí khuyến mãi: Các chương trình giảm giá lớn thường yêu cầu nhà bán cùng chia sẻ lợi nhuận, khiến biên lợi nhuận giảm đáng kể.
2. Thương hiệu sàn lớn lên, thương hiệu nhà bán mờ nhạt
- Marketing và hoạt động của nhà bán chủ yếu làm tăng giá trị thương hiệu cho sàn TMĐT, thay vì xây dựng nhận diện riêng cho nhà bán.
- Người tiêu dùng chỉ nhớ đến Shopee, Lazada, hoặc Temu chứ không nhớ đến tên của các nhà bán lẻ cụ thể. Điều này khiến nhà bán mất đi khả năng tạo mối quan hệ lâu dài với khách hàng.
3. Rủi ro kiểm soát thị trường
- Khi sàn TMĐT nắm quyền kiểm soát toàn bộ chuỗi cung ứng và thói quen mua sắm của người tiêu dùng, họ có thể thay thế nhà bán Việt Nam bằng hàng Trung Quốc bất kỳ lúc nào.
- Trường hợp tương tự đã xảy ra ở nhiều thị trường quốc tế, nơi hàng hóa nội địa bị loại bỏ dần và thay thế bởi hàng giá rẻ từ Trung Quốc.
Tác Động Dài Hạn
1. Người bán Việt mất đi quyền tự chủ
- Phụ thuộc vào sàn khiến nhà bán khó kiểm soát giá bán, chiến lược kinh doanh, và lợi nhuận.
- Một khi sàn thay đổi chính sách phí hoặc chiết khấu, nhà bán sẽ rơi vào thế bị động, khó lòng duy trì hoạt động kinh doanh.
2. Người tiêu dùng bị định hướng bởi thuật toán
- Sàn TMĐT có toàn quyền kiểm soát thuật toán hiển thị, ưu tiên hàng hóa Trung Quốc và đẩy sản phẩm Việt Nam ra khỏi tầm nhìn người mua.
- Thói quen mua sắm của người tiêu dùng dần trở nên phụ thuộc vào sàn, thay vì chú trọng vào chất lượng và nguồn gốc sản phẩm.
3. Nội lực kinh tế suy yếu
- Khi dòng tiền không ở lại với doanh nghiệp nội địa mà chảy về các sàn TMĐT nước ngoài, nền kinh tế Việt Nam mất đi động lực phát triển.
- Doanh nghiệp Việt không đủ nguồn lực tài chính để đầu tư cải tiến sản phẩm, nâng cấp hệ thống và mở rộng quy mô sản xuất.
Kêu Gọi Nhận Thức Rộng Hơn
1. Cần nhìn xa hơn những lợi ích trước mắt
Các nhà bán Việt Nam cần nhận ra rằng, những lời hứa “tiếp sức” từ sàn TMĐT nước ngoài chỉ mang lại lợi ích ngắn hạn. Về lâu dài, khi sàn nắm quyền kiểm soát thị trường, họ có thể thay đổi các điều kiện kinh doanh, dẫn đến sự bất lợi cho nhà bán nội địa.
2. Người tiêu dùng cần tỉnh táo
Người tiêu dùng không nên chỉ tập trung vào sự tiện lợi và giá rẻ, mà cần chú ý đến nguồn gốc sản phẩm và giá trị mà họ đang đóng góp. Mỗi đơn hàng trên sàn TMĐT nước ngoài có thể vô tình đẩy doanh nghiệp Việt Nam vào thế khó khăn.
3. Câu hỏi cần đặt ra
- Nếu ngày mai, các sàn TMĐT nước ngoài tăng phí sàn và chỉ ưu tiên hiển thị hàng Trung Quốc, liệu các nhà bán Việt Nam sẽ làm gì để tồn tại?
- Liệu đây có thực sự là một chiến lược “hỗ trợ” hay là cách để kiểm soát thị trường lâu dài
Kết Luận
Việc tham gia các sàn TMĐT nước ngoài như Shopee, Lazada, Temu mang lại lợi ích ngắn hạn, nhưng cũng tiềm ẩn những nguy cơ lớn. Nếu không nhận thức được mặt trái và có chiến lược rõ ràng, nhà bán Việt Nam có thể mất quyền tự chủ, còn nền kinh tế nội địa đối mặt với sự lệ thuộc nghiêm trọng.
Hãy nhìn xa hơn những khẩu hiệu đẹp đẽ để bảo vệ quyền lợi lâu dài cho doanh nghiệp Việt!
